13 октября 2010 г.
Çинçе те яштака пÿ-силлĕ каччă аллинчи хаччине вылятса кăчăрт-кăчăрт тутарать. Çÿç пайăркисем урайне лап-лап ÿкеççĕ. Тепĕр тĕрлĕ хаччипе татах кăчăрт-кăчăрт тутарать. Темĕскер пĕрĕхтерет, тухатлать, якатать. Пулчĕ! «Сиртен 200 тенкĕ!» Самантрах çĕнелсе илемленнĕ хĕр куç кĕски çинчи сăнпа киленсе хут укçа тыттарать. Тепрехинче те ăнах чĕнессе систерет.
Тăтăшах куркалатăп ăна, пысăк сумка йăтнăскере. Яланах таçта васканăн хыпаланса утать. Чăматанĕ те çири кĕпене куçнă тейĕн, туймасть ун йывăрăшне. Мĕне кирлĕ ăна, çирĕм пиллĕкри каччăна, тăтăшах йывăр çĕклемпе çÿрени;
Стас «çапла чĕнеççĕ пысăк янкăр куçлă каччăна» чăматан вăрттăнлăхне уçни ĕлĕкхи чăваш юррине аса илтерчĕ:
Аттен пÿрчĕ Атăл хĕрринче,
Кунĕн-çĕрĕн пăрахут иртет,
Унăн хумĕ мана çапать.
Аттен пÿрчĕ мăн çул хĕрринче,
Кунĕн-çĕрĕн ямшăк иртет,
Ямшăк пушши мана çапать.
Нуша хистет иккен. Килĕнчи хаклăрах япалисене пĕрле сĕтĕрме тивет. Паллах, пĕрремĕш вырăнта çÿç касса тирпейлемелли хатĕрсем, нумаях пулмасть кредит илсе туяннă ноутбук, видеокамера, клиентсен саккасĕсем... Киле хăварма хăрамалла, сутса ĕçме пултараççĕ. Çуртне нихăçан та канăçлăх таврăнассăн туйăнмасть. Час-часах пĕр евĕрлĕ ÿкерчĕк кĕтсе илет ăна. Е ашшĕ ÿсĕр выртать. Е аппăшĕ тусĕсемпе тĕпелти сĕтел хушшинче саркаланать. Кĕленчери юлашки тумлама пăрса кăларнăн çăварĕнчен сăрăхтарать. Сăпкари ача евĕр кăшкăрса макăрас патнех çитет каччă. Уяр кун та самантрах ăмăрланать уншăн. Пулинччĕ амăшĕ çумра! Тен пурнăç урапи урăхларах çулпа кăлтăртататчĕ-и; Анчах çук вăл. Стаса, мĕн ачаранах хут-кăранташпа туслăскере, аслă шкула вĕренме кĕме пулăшрĕ. Художник ăсталăхне алла илме пиллерĕ. Анчах та вĕренсе тухасса кĕтсе илеймерĕ, йывăр чир çапса антарчĕ...
Паллах, вĕренсе тухрĕ Стас. Анчах рисовани учителĕн дипломĕ кирлĕ пулмарĕ ăна. Вĕрентекен укçипе хăйне те, çемйине те пулăшаймасса туйса çине тăрсах парикмахер ăсталăхне алла илчĕ. Хăйĕнле, никамăнни пек мар çÿç каснипе, çирĕпленнĕ йĕркесенчен пăрăннипе уйрăлса тăчĕ ĕçтешĕсенчен. Майĕпен клиент йышĕ ÿссе пычĕ. Савăнмалла пек, анчах килĕнчи лару-тăрăва пула пурнăçĕ кичемленнĕçемĕн кичемленсе пырать.
Стас çемьере чи кĕçĕнни, тĕпкĕч. Икĕ аппăшĕ качча тухса çемье çавăрнă. Турра шĕкĕр, йĕркеллех пурăнаççĕ темелле. Ашшĕпе ăмăртса ĕçекенни вара, 37 çулти Света, халĕ те тăна кĕреймест. Упăшкинчен уйрăлнăранпа тĕп киле куçса килнĕскер кĕрт йыттисене пухса ларать, «хаяррипе» тăванлашса ăнман пурнăçне йăпатать. Газшăн, çутăшăн Стас тÿлет. Килти çăкăр-тăваршăн та вăлах яваплă. Ашшĕ пенси укçине пус юлми ĕçсе ярать. Ватти пур çĕрте латти пулмалла пек... Çук. Ашшĕне ÿкĕтлени те, аппăшне тăна кĕме ыйтни те пулăшмасть. Калăсăн илтмеççĕ, туймаççĕ, ăнланмаççĕ. Икĕ хутчен ĕçе вырнаçма пулăшрĕ аппăшне. Юлашки хут - кафене, чашăк-тирĕк çума. Икĕ кун ĕçленĕ хыççăнах хайхи ĕçсе лартнă, ÿксе пит-куçне ватса пĕтернĕ. Кама кирлĕ ĕçекен хĕрарăм.
Пурнăç тупсăмне шырать каччă. Телейпе шăпа, юратупа хаярлăх, ырăпа усал ыйтăвĕсем канăç памаççĕ ăна. Çуртра канăçлăх пултăр тесе хăйĕнчен мĕн килнине, кирлĕ маррине те тăвать пек, анчах ырă улшăну курăнмасть.
Тÿрленме сăмах паракан аппăшĕ темиçе кун урă пулсанах «çуттишĕн» тунсăхлама пуçлать. Паянтан ăша урăх тумлам та ямăп текен ашшĕ те пенси илнĕ кунах лачкам ÿсĕр. Йĕкĕт пуçĕнче ирĕксĕрех ялан пĕр шухăш явăнать. «Юрать этеме икĕ ĕмĕр пурăнмалла туман. Тата мĕн кăтартĕччĕ-ши вăл;»
Кăчăрт-кăчăрт касать хачă, пат-пат ÿкеççĕ çÿç касăкĕсем. Шухăшăмăр кун-çул ăшĕнче, ĕмĕтĕмĕр ĕмĕр тăршшĕнче тенĕн юрла-юрла ĕçлет хачă. Хуçине телейĕ инçе маррине, тÿсĕмлĕрех пулмаллине, пурăнма пĕлсен, ĕçе юратсан аптраманнине пĕлтерет тейĕн.