23 декабря 2009 г.
Тĕнче кризисĕ хуçаланнă вăхăтра никама та çăмăл мар. Ашшĕ-амăшĕн асăрхавĕсĕр ÿсекен çамрăка ура çине тăма вара чылай йывăртарах. Патшалăх ку енĕпе тăлăхсене пулăшу кÿме тăрăшать-ха. Çапах та ача çуртĕнче çитĕнекенскерсем пурнăç çулĕ çине асăрханса пусни куç кĕретех. Шăпах çакăн пирки сăмах хускатрĕç республика семинар-канашлăвĕнче. Вăл «Ашшĕ-амăшĕн асăрхавĕсĕр юлнă ачасене хÿтлĕхе илесси: интернат хыççăнхи социаллă хăнăху» темăпа иртрĕ. Унта ЧР вĕрентÿ министерствин ĕçченĕсем, «Хĕвел» ыр кăмăллăх фончĕ, республикăри интернат учрежденийĕсен ертÿçисемпе çумĕсем хутшăнчĕç.
Вĕрентÿ министерствин тĕп специалист-эксперчĕ Н.Салеева пурнăç ыйтăвĕсене татса пама ашшĕ-амăшĕн асăрхавĕсĕр юлнă ачасене патшалăх органĕсем чылай пулăшнине каларĕ. «Интернатсенче çулсеренех тăлăхсем сахалланни савăнтарать, - терĕ вăл. - Анчах та çивĕч ыйтусем тупăнсах тăраççĕ. Пĕрремĕш вырăнта - интернат хыççăн çамрăксене çурт-йĕрпе тивĕçтересси. Çавăн пекех хальлĕхе прописка ыйтăвĕ те çивĕч».
Шупашкарти «Содружество» центр психологĕ О.Тарасина тăлăх, хÿтлĕхсĕр ачасене пурнăçа хăнăхтарма мĕн чăрмав кÿни пирки сăмах хускатрĕ. «Вĕсен чылайăшĕн кил-çурт туйăмĕ çук, - терĕ Ольга Владимировна. - Унсăр пуçне сывлăхĕ те çирĕп мар, шухăшлав енчен те айванрах, обществăна та урăхла хаклаççĕ, вĕсен «пĕр çын пурне те хирĕç» туйăм вăйлă аталаннă». Çавăн пекех вăл интернатра çитĕнекен ача-пăчана пурнăçа вĕрентмелли çул-йĕре те палăртрĕ.
Канашлура республикăри интернат учрежденийĕсен ертÿçисем хăйсен ĕçĕ-хĕлĕпе паллаштарчĕç. «Пирĕн ачасем Пăрачкаври вăтам шкула çÿреççĕ, - терĕ И.Н.Ульянов ячĕллĕ ача çурчĕн директорĕ Л.Бикина. - Çавна май вĕсене пурнăçа вĕренме çăмăлрах. Çемьере ÿснĕ ачасемпе пĕрле спорт секцийĕсенче сывлăхĕсене çирĕплетеççĕ, кружоксенче ăс пухаççĕ».
Асăннă ача çурчĕ Чăваш педагогика университечĕпе тачă çыхăну тытать. Студентсем час-часах пулаççĕ кунта: тренингсем, вăйăсем, конкурссем ирттереççĕ. Чи кăсăкли вара - Пăрачкаври ача çуртĕнче çитĕнекенсем кашни çулах Швецире пулни. Вĕсем унта çемьесенче пурăнаççĕ, ĕçлеме хăнăхаççĕ.
Тăлăхсене çемье пурнăçне вĕрентес тĕллевпе Канашри В.И.Чапаев ячĕллĕ интернат шкулта «ертÿçи Х.Ямалетдинов» кил-йыш ушкăнĕсем йĕркеленĕ. Çавна май тĕрлĕ çулти ачасем пĕр пÿлĕмре пурăнаççĕ. Аслисем кĕçĕннисене пăхаççĕ, уроксем тума пулăшаççĕ.
Ачасене ĕçе хăнăхтарас тĕлĕшпе те тăрăшаççĕ интернатра: каччăсем столяр, фрезеровщик профессийĕсене алла илеççĕ, хĕрсем вара апат-çимĕç хатĕрлеме вĕренеççĕ, теплицăра та ĕçлеççĕ.
Çитес çул асăннă интернат шкул статусне пĕтерсе ача çурчĕ тума палăртнă. Çавна май педагогсемпе ĕçченсене, ачасене маларах хатĕрлемеллине пĕлтерчĕç семинара хутшăннисем, тренингсем ирттермеллине каларĕç.
Саланчăкри ятарлă «коррекци» интернат шкулĕнче 140 ача вĕренет. Н.Сокол директор каланă тăрăх, вĕсем ытларах сахал тупăшлă çемьесенчен.
Сăра-эрехе ачисенчен те мала хурать Вăрмар районĕнче пурăнакан Мария Петрова «ятне-шывне улăштарнă». 2004 çултанпа ниçта та ĕçлемен вăл. Ача-пăча пособийĕпе те хаяр шĕвек туянма усă курнă. Çавна май çула çитмен тĕпренчĕкĕсене лайăх тумлантарайман, апат йĕркеллĕ çитереймен.
М.Петровăна Вăрмар район тĕп больницин наркологи пÿлĕмĕнче шута илнĕ, анчах та вăл сипленме хирĕçлет.
Хăйĕн тивĕçĕсене пурнăçламаншăн ăна Вăрмар район администрацийĕ çумĕнчи çула çитмен çамрăксемпе ĕçлекен тата вĕсен прависене хÿтĕлекен комисси виçĕ хутчен асăрхаттарнă. Çапах та 47 çулти хĕрарăма ăс кĕмен.
Çула çитмен ачисен хăйсен прависемпе интересĕсене хÿтĕлеме ирĕк çуккине кура Вăрмар район прокурорĕ суда тавăç тăратнă. 2009 çулти ноябрĕн 16-мĕшĕнче район сучĕ Мария Петрова хăй ĕçĕшĕн çителĕксĕр явап тытма пултарнине палăртнă.